Tại sao chúng ta lại “thèm ăn” ngay cả khi không đói ?
Đôi khi chúng ta sẽ trải qua cảm giác khao khát mãnh liệt muốn được ăn ngay lập tức. Những cảm giác này được gọi là "thèm ăn" (cravings) có thể xuất hiện bất cứ lúc nào ngay cả khi không đói.
Bánh ngọt, sô cô la hay gà chiên phủ sốt … là những món ăn có thể khiến bất cứ ai vui vẻ, phấn chấn, thậm chí chỉ tưởng tượng đến mùi vị của nó cũng đủ làm chúng ta cảm thấy hạnh phúc. Và đôi khi, chúng ta sẽ trải qua cảm giác khao khát mãnh liệt được ăn ngay lập tức. Những cảm giác này được gọi là "thèm ăn" (cravings) có thể xuất hiện bất cứ lúc nào ngay cả khi không đói.
Vậy tại sao chúng ta lại “thèm ăn"?
Nhiều người có thể đổ lỗi cho sở thích ăn ngọt hoặc thói quen ăn uống không lành mạnh là nguyên nhân khiến ta thèm ăn, nhưng trên thực tế thì nó liên quan đến một hệ thống tương tác khá phức tạp bên trong cơ thể bao gồm:
1. Vùng khen thưởng (reward center) của não bộ:
Khi bạn nhìn thấy một miếng bánh sô-cô-la hoặc một món ăn yêu thích, hình ảnh này sẽ kích thích vùng khen thưởng trong não bộ. Kết quả là, dopamine – chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến cảm giác khoái cảm – được giải phóng, tạo ra cảm giác vui thích và khiến bạn có xu hướng muốn ăn để trải nghiệm cảm giác dễ chịu đó. Đây là lý do tại sao khi bạn nhìn thấy thực phẩm hấp dẫn, bạn lại cảm thấy thèm ăn ngay lập tức, dù vẫn đang no.
2. Căng thẳng và “đồ ăn an ủi”:
Khi bạn căng thẳng, não bộ có thể tiết ra cortisol – hormone gây căng thẳng. Điều này sẽ kích thích não bộ tạo ra cảm giác thèm ăn, đặc biệt là các loại thực phẩm giàu chất béo và đường (như kem hoặc khoai tây chiên). Lý do là bởi những loại thực phẩm này giúp làm tăng mức dopamine và serotonin - các chất dẫn truyền thần kinh liên quan đến cảm giác hạnh phúc và thư giãn, tạo ra cảm giác được an ủi, mang đến niềm vui tạm thời khi ăn.
3. Thói quen ăn uống
Việc kiêng khem hoặc hạn chế một số loại thực phẩm quá mức có thể làm tăng cảm giác thèm ăn đối với chính những thực phẩm đó. Điều này tương tự như việc khi bị cấm làm điều gì đó, con người thường có xu hướng muốn làm điều đó hơn.
Ngoài ra, cơ chế thèm ăn cũng bị ảnh hưởng mạnh mẽ bởi chế độ ăn uống, đặc biệt là sự mất cân đối giữa các nhóm chất dinh dưỡng:
Carbohydrate: Một chế độ ăn nhiều carbohydrate tinh chế (như đường, bánh kẹo, đồ uống có đường) có thể làm giảm hiệu quả của leptin (hormone báo hiệu sự no), khiến não không nhận diện được tín hiệu no và gây cảm giác đói giả thúc đẩy bạn ăn thêm.
Chất béo: Chất béo bão hòa từ thực phẩm chế biến sẵn có thể làm tăng phản ứng viêm và gây ảnh hưởng tiêu cực đến tín hiệu leptin, làm tăng cảm giác đói.
4. Yếu tố môi trường:
Sự hiện diện của các yếu tố liên quan đến thực phẩm, như mùi hương, hình ảnh hoặc quảng cáo, cũng có thể kích hoạt cảm giác thèm ăn, ngay cả khi không đói.
Tác hại của “thèm ăn” kéo dài.
“Thèm ăn” sẽ khiến chúng ta tiêu thụ quá mức các thực phẩm không lành mạnh, làm ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe thể chất, tinh thần và cả thói quen sinh hoạt. Những tác hại đáng chú ý nhất đó là:
1. Tăng cân và béo phì:
Tình trạng thèm ăn thường xuyên có thể tạo ra thói quen ăn uống không kiểm soát và làm tăng nguy cơ mắc béo phì cũng như các bệnh có liên quan như tiểu đường, tim mạch và cao huyết áp.
2. Rối loạn chuyển hóa
Tiêu thụ nhiều đường làm tăng nhanh lượng glucose trong máu, buộc tuyến tụy phải tiết ra nhiều insulin để điều chỉnh. Việc này lặp đi lặp lại có thể dẫn đến tình trạng đề kháng insulin, tức là các tế bào không còn phản ứng hiệu quả với insulin. Hình thành một vòng lặp ăn - thèm ăn.
3. Ảnh hưởng đến sức khỏe tâm lý
Cơn thèm ăn kéo dài có thể làm tăng nguy cơ mắc các rối loạn ăn uống như ăn uống không kiểm soát (binge eating disorder).
Mình tin rằng những thông tin trên sẽ giúp bạn dễ dàng nhận biết đâu là cơn đói thật, đâu chỉ là “chiêu trò” của hormone, từ đó đưa ra quyết định ăn uống hợp lý — nên nạp năng lượng hay kiểm soát cơn thèm ăn một cách thông minh.
Ở bài viết tiếp theo, Join&Joy sẽ chia sẻ đến bạn những cách hiệu quả để đối phó với cơn thèm ăn trong quá trình tái cấu trúc cơ thể. Nhớ đón chờ nhé!
Thông tin dịch vụ của Join&Joy
CÁCH THỨC ĐĂNG KÝ:
Gửi email đến địa chỉ: joinandjoyproject@gmail.com
Nhắn tin trực tiếp: https://www.instagram.com/join_and_joy/